Blogpost

Suzanne is een kennis die in het volwassenen onderwijs werkt. We hebben afgesproken bij het café van Stedelijk Museum in Amsterdam, om te praten over haar werk en wat ze verder wil in het leven. Ze verlangt ernaar om iets anders te doen, na een leven lang lesgeven.

Suzanne is eind vijftig, tenger, bijna deftig. Ze werkt op een beroepsopleiding, waar ze Nederlandse les geeft. Haar studenten zijn tussen de 16 en 23 jaar oud. De meeste zijn in Nederland geboren, bij ouders die de armoede van het platteland in hun geboortelanden ontvlucht zijn. Suzanne is geraakt door de liefde van de ouders voor hun – soms toekomstige – gezinnen. Ze hebben een enorme brug moeten slaan om mogelijkheden voor de toekomst van hun kinderen te creëren. Anders dan veel van hun leeftijdsgenoten hebben deze leerlingen de culturele verwijzing waarin de Nederlandse taal en samenleving opereert, niet van huis uit meegekregen. Een ‘gevleugelde uitspraak’  bijvoorbeeld, zou een mond vol veren kunnen betekenen. Uitdagend en betekenisvol werk dus. Suzanne wil dat haar eindexamenklas slaagt en ze doet er alles aan om de taal- en cultuurachterstand in te halen.  Ze staat bekend op school als de lerares met het hoogste slagingspercentage. De leerlingen houden van haar.

Waarom, als het zo goed gaat, denkt ze aan iets anders?

“Mijn moeder is oktober vorig jaar overleden. Ik ben zeven jaar haar mantelzorger geweest. Met alle liefde, en naast mijn werk. Ze is in de herfstvakantie overleden; ik heb geen dag school hoeven missen tijdens haar sterven en begrafenis. Na de vakantie was ik moe, heel moe. Ik heb tegen mijn leidinggevende gezegd dat ik twee weken vrij nam. Ik heb die veertien dagen heel veel geslapen. Daarna was ik nog te moe om mijn werk weer op te pakken. Ik liet mijn leidinggevende weten dat ik tot na de kerst de tijd zou nemen om te herstellen. Dit natuurlijk in overleg met artsen. Aan het begin van het nieuwe jaar kwam ik terug op school en mijn leidinggevende was bezig met het maken van roosters. Ze wilde mij mijn mentorgroepen afnemen. Ik vroeg waarom en ze antwoordde: ‘Ik kan je niet vertrouwen’. Dat raakte me. Ik ben weer volledig aan het werk en na zo veel jaar samenwerking hoor ik dit.”

Voor de leidinggevende was haar standpunt waar: Suzanne is de laatste tijd veel afwezig geweest. In de wereld van Suzanne was de uitspraak dat ze onbetrouwbaar is bijzonder kwetsbaar en een laatste druppel die haar doet vermoeden dat ze haar geluk elders makkelijk vindt dan bij haar huidige werkgever.

Suzanne’s leidinggevende maakt deel uit van de schoolmanagement structuur. In de harde wereld van school, lesgeven, verzuim, moeilijk lerende kinderen, kwetsbare groepen en mondige leerkrachten is zij omgeven door regels. Wellicht, net zoals bij andere leraren op scholen waar ik kom,  gelooft ze heilig in de regels. Als leraren en leerlingen de regels volgen, is het idee, komt het goed met het onderwijs.  De leidinggevende ziet niet dat de cultuur die de leerlingen en leraren met elkaar creëren, sterker is dan regels. Wat Suzanne beschrijft is, in de managementleer, een laag cultuurniveau: “Dit is geen goede omgeving voor mij. Hier kom ik niet tot bloei.” Het is een stap verwijdert van een iets hoger cultuurniveau waar mensen individueel tot bloei komen, waar de schoolresultaten beter kunnen zijn. Toch wordt het best mogelijke product niet geleverd. In die cultuur zeggen de leerkrachten: “Ik doe het goed, jij niet, en daarom presteren we minder.” Een hogere cultuur van samenwerking, waar ik graag met scholen naar toewerk, is er een waarin alle medewerkers weten dat hun collega’s uitstekend toegerust zijn voor hun taak en dat ze samen met de leerlingen werken aan het best mogelijke onderwijs. Want daar heeft ieder kind recht op. Om dat niveau te bereiken is toewijding, inzicht en een andere manier van denken nodig. Dit niveau is voor alle scholen mogelijk, mits iedereen eraan gecommitteerd is.

Wat is de cultuur bij jullie op school?

============

Lin McDevitt-Pugh MBA werkt met scholen in Noord Holland aan het creëren en onderhouden van culturen van samenwerking.