Als leraar, besef je dat een netwerk jongeren kansen geeft?

In een gesprek met een schoolleider deze week hoorde ik hoe schrijnend het effect is van een gebrek aan netwerken voor jonge mensen met een migratie achtergrond.

Deze directeur van een school in Zaanstad weet heel goed dat haar leerlingen – allen met een migratie achtergrond – een gebrek hebben aan functionele netwerken. Geen gebrek aan mensen om hun heen, maar die zijn over het algemeen familie.  De jongeren wonen in een wijk waar vooral migranten wonen. Hun ouders zijn naar Nederland gekomen voor een kans op werk, of omdat hun familie hiernaartoe is gekomen, of om te vluchten van oorlog en geweld. De volwassenen werken hard en toch leven de gezinnen in armoede.

De gemeenschappen zin gehecht; de families brengen de vrije tijd met elkaar en met taalgenoten door. Er is een term in de sociale wetenschappen voor dit soort gehechtheid: sterke verbindingen.

De jongeren die binnen eenheden met sterke verbindingen leven vertrouwen de mensen in hun omgeving, voelen zich relatief veilig, delen kennis met elkaar. Het is alsof ze niemand verder nodig hebben.

Totdat ze, bijvoorbeeld, een stageplaats zoeken.

Wie je kent beïnvloedt je ideeën over stageplaatsen en wat mogelijk is

Op school oriënteren jongeren zich op hun toekomstige baan. Dat deed ik ook, op de middelbare school. Ik woonde op een boerderij net buiten een dorp. Op de boerderij woonden we met vier generaties. Het voelde toen wel veilig; pas later wist ik dat mensen elkaar beschermden voor de wandaden van mijn grootvader. De meeste vrouwen om me heen, moeders van mijn schoolvriendinnen of vrouwen van onze kerk, waren huisvrouw. Rolmodellen voor mijn toekomst als een werkende vrouw waren beperkt: leraressen en zendelingen. Ik koos beiden. Toen ik ging studeren wilde ik lerares worden. Pas op de universiteit, waar ik in een studentenflat woonde, kwam ik in aanraking met een diversiteit aan mensen. Ik ontdekte dat ik voor talloze andere beroepen kon kiezen.

De directeur van de school in Zaanstad beseft dat haar leerlingen een beperkte zicht op hun mogelijkheden hebben, net zoals ik dat had. Dat hun vertrouwde kringen weinig zicht bieden op werk buiten fabrieken en winkeltjes. Daarom heeft ze een programma om mensen naar haar school te brengen, om de diversiteit in de wereld aan te tonen, om jongeren op het idee te brengen dat ze kunnen dromen van een toekomst dat bij hen past en dat ze die droom kunnen realiseren. Deze mensen zijn – weer volgens de wetenschap – zwakke verbindingen. Zwakke verbindingen zijn goud waard. Ze geven je toegang tot alles buiten je sterke verbindingen.

Hoe Back-Up Netwerkt hieraan kan bijdragen

Wat het programma van Bianca Heynis en ik, Back-Up Netwerkt, hier kan bieden is heel anders dan wat we bijvoorbeeld in Friesland doen. In Friesland werken we met scholen waar er zowel ‘gevestidge’ Nederlanders zijn en nieuwkomer Nederlanders. Met ons programma leren de jongeren met een migratieachtergrond hoe ze toegang kunnen krijgen tot de netwerken van de gevestigde Nederlanders. De gevestigde Nederlanders leren hoe ze hun eigen netwerken zelf beter kunnen benutten en door hun netwerken uit te breiden met nieuwkomers, krijgen ze ook diversiteit als een waardevolle toevoeging.

In Zaanstad zullen we de jongeren leren hoe ze gesprekken kunnen voeren met de mensen van buiten die naar de school toekomen, om hen toe te voegen tot hun netwerk. Het zal veelal gaan over ze gesprekken kunnen voeren om vertrouwen te bouwen, om je te verplaatsen in de ander, om elkaar als gelijkwaardig te zien. Het zal gaan over je eigen vooroordelen thuis te laten en over luisteren naar de ander. En over het lef hebben om dingen te vragen aan, en ambities te delen met, anderen.

Gemeentelijk en landelijk beleid

Naast het geven van deze lessen heb ik nu ook zin om gesprekken te voeren in Zaanstad, over bijvoorbeeld het ontwikkelen van beleid om gemengde woonomgevingen te realiseren.

Ik wil graag in gesprek komen met de minister van OCW om te praten over hoe we in heel Nederland maatregelen nemen om te zorgen dat jongeren met een migratie achtergrond kansen krijgen om functionele netwerken op te bouwen. Want als we dat niet doen, blijven ze de achterstand op de arbeidsmarkt houden dat ze nu en al tientallen jaren hebben. Om die achterstand weg te werken hebben we allemaal lef nodig, want de jongeren over wie ik het heb wonen bij ons in de buurt. Wij kunnen hun netwerk zijn.

=====

Lin McDevitt-Pugh geeft netwerkles aan jongeren en aan nieuwkomers. Haar boek So You Think You Can’t Network wordt in het Spaans en Nederlands vertaalt.

Onze opdrachtgevers